Ixodes ricinus czyli kleszcz pospolity

Jaki kleszcz jest – każdy widzi. A w sumie to nie każdy bo są małe, bardzo małe. O co tyle szumu?

Kilka słów o kleszczach

Kleszcze to rodzina pajęczaków obejmująca około 900 różnych gatunków. Wiele z nich stale zamieszkuje Europę a 19 z nich są stałymi mieszkańcami Polski. Wszystkie z nich są „obligatoryjnymi, czasowymi pasożytami zewnętrznymi kręgowców”. Oznacza to mniej więcej tyle, że żywią się krwią kręgowców czyli kotami, psami, jeżami a także człowiekami. Gdyby nie przenosiły różnych chorób moglibyśmy je traktować podobnie jak komary, ale jest inaczej. Kleszcz, który dostanie się już na nasze ciało szuka sobie osłoniętego miejsca i tam rozpoczyna żywienie. Często może to być pachwina, pod pachą, pod paskiem zegarka, na głowie we włosach, za uszami. Gdy znajdzie miejsce wczepia się w skórę swojego żywiciela i po chwili nacina skórę wypluwając z siebie substancje, które działają znieczulająco. I właśnie ten moment jest niebezpieczny. Substancje te oprócz tego, że powodują iż nie czujemy momentu wkłucia, mogą zawierać różne drobnoustroje. Te zaś prowadzą do chorób, które mogą skończyć się śmiercią chorego.

Choroby odkleszczowe

Co prawda samych chorób jest zdecydowanie więcej ale najbardziej niebezpieczne dla nas są borelioza oraz kleszczowe zapalenie mózgu.

Borelioza

Borelioza jest chorobą wywoływaną przez bakterie. Pierwszym charakterystycznym objawem jest rumień (jednak ten nie zawsze się pojawia, więc jego braku nie traktujmy jako braku zarażenia po ugryzieniu kleszcza), kolejno mogą być objawy grypopodobne takie jak bóle głowy, gorączka, czasami z rozsianymi objawami jak zapalenie stawów, neuroborelioza czy zapalenie mięśnia sercowego.

Ponieważ patogen ten potrafi unikać odpowiedzi ze strony naszego układu odpornościowego, może funkcjonować w naszym organizmie wiele lat. Przenika barierę krew-mózg co również utrudnia leczenie. Pomimo tego iż leczenie nie jest łatwe ani przyjemne dla chorego to jednak w obecnych czasach jest bardzo skuteczne. Również wykrywalność jest bardzo skuteczna. Warto się pilnować ponieważ nieleczona borelioza może dać poważniejsze skutki po wielu latach: stany zapalne stawów, porażenia nerwów czaszkowych, zapalenie mięśnia sercowego.

Aby uniknąć zakażenia należy jak najszybciej usunąć kleszcza z miejsca wkłucia. Jeżeli kleszcz zostanie usunięty w ciągu pierwszej doby od wkłucia to mamy szansę znacząco zmniejszyć możliwość zachorowania. Mimo tego obserwuję się czasami zakażenie pomimo usunięcia kleszcza w ciągu kilkunastu minut.

Kleszczowe zapalenie mózgu

Kleszczowe zapalenie mózgu może być jeszcze gorszą opcją. Leczenie może być tylko objawowe. Początkowo występują objawy grypopodobne przez około 7 dni. W tym czasie u większości chorych następuje samoistne wyleczenie. W pozostałych przypadkach po kilku dniach od ustąpienia objawów występuje faza neuroinfekcji. Może występować pod postacią zapalenia mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia móżdżku lub zapalenia rdzenia kręgowego. Zazwyczaj objawy ustępują samoistnie po około 2 – 3 tygodniach. W przypadku zapalenia mózgu lub rdzenia kręgowego przez kilka miesięcy mogą występować zaburzenia czucia, niedowłady, czy też upośledzenia pamięci. Śmiertelność jest duża bo wynosi około 1/100.

Zapobieganie

Najskuteczniejszym zabezpieczeniem się przed kleszczami jest unikanie miejsc gdzie żyje. Co prawda jest to trudne, szczególnie wśród osób tak lubiących lasy i łąki jak my, dlatego też jest kilka innych sposobów:

• noszenie odzieży z długimi nogawkami i rękawami;
• stosować środki odstraszające kleszcze;
• można również impregnować odzież preparatami zabójczymi dla kleszczy jednak one dla nas mogą być również szkodliwe;
• w przypadku ugryzienia jak najszybciej usunąć kleszcza;
• po powrocie do domu z miejsc gdzie występują kleszcze należy dokładnie obejrzeć całe ciało.

Przypadku częstych ugryzień, spowodowanych np: częstym przebywaniem w miejscach występowania kleszczy (pracownicy leśni, turyści itp) warto zastosować szczepienia ochronne, gdyż jest to najskuteczniejszy sposób zabezpieczenia się przez kleszczowym zapaleniem mózgu.

W przypadku hodowli kleszczy na własnej działce możemy zastosować opryski skutecznie zabijające kleszcze, jednak te nie są całkowicie obojętne dla innych zwierząt w tym również dla nas. Na chwilę obecną najskuteczniejszym środkiem jest permytryna a tego typu opryski są dostępne w firmach dezynsekcyjnych/deratyzacyjnych.

Ta na pewno jest skuteczna, gdyż jeden z moich kolegów miał okazję testować ten środek na kleszczach. Próbują uciekać gdy znajdą się na materiale zaimpregnowanym tym preparatem ale już po kilkunastu sekundach kończy się ich żywot.

Dlaczego? I co takiego jest w tym 2018 roku niebezpiecznego?

Ostatnie badania naukowców doszły do ciekawych wniosków: drzewa ze sobą rozmawiają! Tak, nie wiadomo jak, ale to działa. Może Ci z Avatara mieli trochę racji. Ale o co chodzi? Ponieważ ze sobą rozmawiają to się dogadują. I dęby właśnie w 2016 roku się dogadały i zaczął się wysyp żołędzi. Okazuje się, że raz na kilkanaście do kilkudziesięciu lat taki wysyp ma miejsce w całej Europie. Nikt na razie nie ma pojęcia dlaczego i w jaki sposób. Po prostu tych żołędzi jest zdecydowanie więcej niż w pozostałych latach. Taki wysyp sprawia, że gryzonie mają lata tłuste, przez co jest ich więcej. Ponieważ te są jednym z nosicieli kleszczy to te również mogą się zdecydowanie skuteczniej namnażać. Dlatego właśnie w tym roku kleszczy będzie więcej. W 2016 dużo żołędzi, w 2017 dużo gryzoni a w 2018 dużo kleszczy.

Źródła:
http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C408411%2Cim-wiecej-zoledzi-w-lesie-tym-wiecej-chorych-na-borelioze.html
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kleszczowe_zapalenie_m%C3%B3zgu
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kleszcze_(paj%C4%99czaki)
https://pl.wikipedia.org/wiki/Borelioza
i informacje własne.